Marra jjiran ghanegh amnus uh'ettu n tazdugi n agmam ennegh d min danegh d itenden di taghiwant mani nzeddegh, ixessa wa ntegg reh'wayej enni tiri d ixataren (cnaw asighi n timessi) nigh tiri diyaâent: ixessa wa ntejji manwen ma degg n ifurad, wa ndiyeâ agaman i danegh d itendan (anqes tisett'a nigh andiyeâ min danegh dyenden n rewh'uc d unuwac...), atg.
D ahimmi ura antegg tizemma di tudart ennegh mah'enda ancetta x usexxar n waman, tfawt d erghaz.
Ghi mara ntegg tizemma ucetta anawed gha usenqes udiyeâ usadur n taqqa. Akessi n tighbula n taqqa (nihni d ih'eddiyen) itawi gha ijj n taxessart tazuyayt imeghan, âawed ghas idarriyen wah'rin deg isway agaman: tannit n taluwut, aqettu x erghabet, aseh'mi ikmer, razagh, atg.
Di taddart ennegh nzemma anegg ca n timegga hewnent mah'enda anâawen gha uh'ettu n isway agaman:
Anessexdam bumbiyat wa itetten tfawt (bombetes de baix consum). Nihenti ighrant maca tekkent kta u atafed wa ntxeddis ca attas di faktura n tfawt.
Anessexsay tifawin n imucan wa nesxeddim. Nzemma ura ancetta x tfawt mara nessexsay marra macinat ixeddmen s trisinti h'sen zi ma nessexsayiten s mandu n ragwaj.
Mara ixessa ansegh ca n macina n trisinti i taddart, nzemma anetta atiri n aretteb n taqqa tasebh'ant (classificació energètica eficient), nihenti d macinat n trisinti idyefghen d ejdid, ghasent ca n reh'wayej ucetta n taqqa.
Nzemma ancetta x waman mara nduwac h'sen zeg uâummi, anuc erbar i tisebbarin itudumen, antbelaâ tasebbact erxansu inessirid ifasen, tighmas nigh tbasa.
Alugen waman
(El cànon de l'aigua)
Alugen waman (cànon de l'aigua) netta d ijj n tiwsi takulujit inefâen mah'enda anxeddes tixessura n issedjih'en usuyar n waman: issefiten, resdud, ih'ettuyen, atg. Netta itgenses 15% d 25% n faktura n waman, s wexza gha taghiwant d tasmekta n waman itesxeddam kur tazeddixt, nettat cnaw ijj n tafgurt. I Lbiru Akatalan n Waman nzemma asnetta ijj usemgha n amur n alugen waman i tarrawin n kta zi trata n yewd'an, uca ah'eddi usadur i yeqqa Asad'uf yanni 3 m3 kur cha x kur benadem. Manaya nzemma atnetta di web n Lbiru Akatalan n Waman, s useh'da ennegh nigh s usekki n tabrat teggez i tamesmunt idanegh iticen aman.
Ijj n reâba neghnit isedjh'en u ihewnen netta d asfarreq ifurad d usexdem n erbadawat wefrad ukessi ifazen, nihni d ina:
Erbidu wefrad aqehwi, adardas, aleccini... netta d erbidu i wefrad n macca, ixessa atentegg deg ibursaten ceddent mlih'.
Tiseâet tasebh'ant i wenda wefrad n macca di erbidawat-a nettat tiri jar 19 d 22.
Erbidu aziza ixedjeq i ercighed d uqatun, ixessa adayes tnenda yed'fes.
Erbidu awragh ixedjeq i imghedjifen fsusen: plastikat, tiqedduh'in, tetrabriks (ca n imghedjifen ughi, n izemmiten...). Cnaw xmi netta aqatun, ixessa ahennenda defsen, mah'enda adyeqqim wemcan u mah'enda anessehwen x usexdem ennes awani usmuni.
Erbidu aziza ixedjeq i zzaj.
Bera erbadawat-a wefraz, attas n tih'una ghasent erbadawat xas i tizra i yeqd'an. Di farmasyat ghasen erbadawat i dwawat i yeqd'an u di attas n plasat d reswaq djan erbadawat i warrud n erbari.
Ura d Axxam n tghiwant ticcanegh talghut x addad d tiseâatin wazam n ilemmasen ukessi (inettayen izuyaz) n ifurad i wa nzemma anenda di erbadawat i yedjan di znaqi cnaw zzect, bitaryat d tizra tiliktrunin, ijjian, afrad n rebni nigh macinat n trisinti. Ifurad-a, mara wa zemma ahendnarr i usexdem neghnit, nihni d ixataren i isway agaman d tadawsa n yewd'an.
Deg attas n tighiwanin yedja ijj ussedjih' ukessi ifurad nigh “Amcan arrbiâi”, d ijj n erbidu iteggen deg agman ennegh mah'enda adaysen nenda ifurad-a.
Yedja ura d ijj ussedjih' aghiwan ukessi n erqec d iqedduh'en iburay, ghas wessan d tiseâatin ennes di kur agman. Deg ass i gha yiri, ixessa anejj erqec qibar i tawwart n taddart ennegh, h'sen jar 20 d 22. Mara nejjiten di zenqet barra i wessan-a zemman adanegh eggen tafgurt.